Op weg naar Compostella – Kamerkoor Canteklaer

Kamerkoor Canteklaer neemt u mee op een pelgrimsreis door de muziek met een programma waarin de compositie ‘To the Field of Stars’ van de hedendaagse Engelse componist Gabriel Jackson zal worden omlijst met middeleeuwse Spaanse pelgrimsliederen en werken van de Spaanse renaissancecomponist De Victoria.

Pelgrimeren en muziek zijn al eeuwen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een belangrijke bron voor de pelgrimsmuziek vormt de Codex Calixtinus, een 12^de-eeuws handschrift dat bewaard wordt in de kathedraal van Santiago de Compostella. De codex fungeerde als een soort reisgids met adviezen aan de middeleeuwse pelgrims, teksten voor de hoogfeesten van de heilige Jacobus en liederen. Deze liederen behoren tot de vroegste voorbeelden van meerstemmige zang (polyfonie) in Europa. Kamerkoor Canteklaer zingt het driestemmige ‘Congaudeant Catholici’ uit de Codex Calixtinus.

Een andere bron van pelgrimsmuziek is het Llibre Vermell de Montserrat, het ‘rode boek’, vernoemd naar de roodfluwelen band waarin de folio’s zijn samengebonden, en waarin tien liederen met muzieknotaties zijn opgenomen ter ere van de Zwarte Madonna van Montserrat. Ook uit dit Llibre Vermell zal Kamerkoor Canteklaer verschillende liederen zingen, zoals ‘Laudemus Virginem’ en ‘Stella Splendens’, (‘Stralende Ster’).

Gabriel Jackson schreef ‘To the Field of Stars’ voor koor, cello en slagwerk ter ere van de 400^ste sterfdag van Tomás Luis de Victoria in 2011. Tomás Luis de Victoria (1548-1611) werd geboren in Avila en reisde naar Rome waar hij waarschijnlijk Palestrina ontmoette, de meester van de Italiaanse polyfonie. Terug in Spanje werd De Victoria de belangrijkste componist van de Spaanse polyfonie. Kamerkoor Canteklaer opent dit concert met zijn motet ‘O quam gloriosum’ uit 1572, geschreven voor Allerheiligen, als antifoon voor het Magnificat.

‘O quam gloriosum’ is ook de titel van het laatste deel van ‘To the Field of Stars’. Het werk is verdeeld in zeven delen waarin de diverse onderdelen van de pelgrimage naar Santiago beschreven en bezongen worden. De muziek van Gabriel Jackson is diep geworteld in de Anglicaanse kerkmuziek. Het grootste deel van zijn oeuvre is religieus van aard en wordt veelvuldig uitgevoerd in de belangrijkste Engelse kathedralen. De titel van dit werk is geïnspireerd op de etymologische herkomst van ‘Compostella’, ‘Campus Stellae’ oftewel het Sterrenveld (Field of Stars).

‘To the Field of Stars’ begint met een ‘Intrada’ dat als een fanfare van stemmen de heilige Jacobus aanroept, de opmaat naar de pelgrimage. Dan volgt de ‘Prayer for travelling’, een gebed voor de reis, vol optimisme maar ook angst en spanning, een deel met een schitterende cellopartij. Het derde deel, ‘Pilgrims’ song with history lesson’, verheerlijkt het reizen en wordt doorkruist door een gesproken tekst over de legende van de heilige Jacobus. In ‘Walking with God’ worden de zangers gedragen door de cello en ‘Miracles’ bezingt de wonderen die de heilige Jacobus verrichtte. ‘Our journey had advanced’ is gebaseerd op een gedicht van Emily Dickinson met dezelfde titel, over het eindpunt van onze levensreis en de troostrijke gedachte dat God op ons wacht bij de hemelpoort. In ‘Campus Stellae’ bereiken de pelgrims de basiliek met het graf van de heilige Jacobus op het Sterrenveld.

In het zevende en laatste deel ‘O quam gloriosum’ klinkt dit motet van De Victoria als een polyfone rode draad in dit eerbetoon aan de grote Spaanse renaissancecomponist. Het is een jubelende lofzang op de heilige Jacobus en met virtuoze cellopassages en klinkende bellen eindigt het werk in fortissimo: de extase van het bereiken van het einddoel.

Laat u meevoeren op deze spirituele reis en ervaar deze muzikale pelgrimstocht door de eeuwen heen!